We współczesnym świecie nagrywanie rozmówców nabiera nowej roli. Kiedyś działania takie były zarezerwowane raczej dla służb wywiadu lub dużego biznesu. Obecnie podstawowy sprzęt podsłuchowy nie jest towarem ekskluzywnym, a darmowe aplikacje na smartfona umożliwiają nagrywanie każdej przeprowadzonej rozmowy. Pomimo zagwarantowanego w art. 47 Konstytucji prawa do ochrony prawnej życia prywatnego, potajemne nagrania rozmów mogą stanowić dowód w sprawie. Kodeks postępowania cywilnego nie przewiduje zakazu wprowadzania do procesu materiału dowodowego pochodzącego z utrwalonych pomiędzy stronami rozmów, dlatego nagrania te co raz częściej wykorzystywane są także w procesach cywilnych. Na mocy art. 308 par. 1 kodeksu postępowania cywilnego sąd może dopuścić dowód z filmu, telewizji, fotokopii, fotografii, planów, rysunków oraz płyt lub taśm dźwiękowych i innych przyrządów utrwalających albo przenoszących obrazy lub dźwięki. Nie zawsze są one dopuszczane przez sądy rozpoznające zaistniałe spory, jednakże przestrzeganie pewnych zasad powinno spowodować, że dowody takie nie zostaną odrzucone. Biorąc pod uwagę orzecznictwo można sformułować kilka takich zasad, a mianowicie:
- wyłączenie bezprawności pozyskania informacji w drodze podsłuchu możliwe jest jedynie wtedy, kiedy interes, którego ochronie ma służyć naruszenie tajemnicy komunikowania się, jest odpowiednio ważny. To dotyczy przede wszystkim sytuacji, kiedy podsłuch obejmuje rozmowę, w której nie uczestniczyła osoba chcąca skorzystać z tego dowodu. Nie można zapomnieć, że taki czyn może stanowić przestępstwo określone w art. 267 par. 3 kodeksu karnego;
- nagranie może stanowić dowód, gdy nie będzie skutecznie zakwestionowane pod kątem autentyczności i jeśli nie jest to jedyny dowód wykazujący okoliczności istotne w sprawie;
- ograniczenia dopuszczalności wykorzystania nagrania wynikać mogą z charakteru zawartych w nim treści, dotyczących sfery prywatności osoby nagrywanej. Dowód taki mogą dyskwalifikować okoliczności, w jakich nastąpiło nagranie, jeżeli wskazują one jednoznacznie na poważne naruszenie zasad współżycia społecznego, np. przez naganne wykorzystanie trudnego położenia, stanu psychicznego lub psychofizycznego osoby, z którą rozmowa była prowadzona.
- wyrażenie przez osoby nagrane zgody na wykorzystanie nagrania w celach dowodowych przed sądem cywilnym usuwa zazwyczaj przeszkodę, jaką stanowi nielegalne pozyskanie nagrania. Brak takiej zgody wymaga przeprowadzenia oceny, czy dowód – ze względu na swoją treść i sposób uzyskania – nie narusza konstytucyjnie gwarantowanego prawa do prywatności osoby nagranej, a jeżeli tak, to czy naruszenie tego prawa może znaleźć uzasadnienie w potrzebie zapewnienia innej osobie prawa do sprawiedliwego procesu;
- wątpliwości co do wartości dowodu z potajemnego nagrania rozmowy prowadzonej przez nagrywającego z rozmówcą z uwagi na możliwość sterowania przez nagrywającego przebiegiem tej rozmowy, nie usprawiedliwiają z góry (bez analizy) zdyskwalifikowania dowodu. Dopiero przeprowadzony dowód może być oceniony pod kątem wartości dowodowej jego treści, w tym wpływu na formułowane wypowiedzi ewentualnych prowokacji bądź sugestii stosowanych w jej toku przez nagrywającego, a także tego, czy nagranie zawiera całość wypowiedzi uczestniczących w rozmowie osób, czy zachowuje ciągłość i umożliwia ocenę, że jest wierne i autentyczne, co zazwyczaj wymaga skorzystania z pomocy biegłych.
Powyższe spostrzeżenia, zawarte w kilku orzeczeniach Sądów Apelacyjnych, zostały potwierdzone w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 2016 r. (sygn. akt: II CSK 478/15).
