Grzegorz Kantecki
Kancelaria Radcy Prawnego

Szukaj
Close this search box.

PL | ENG

Dowód z opinii biegłego w sprawach cywilnych

Nie każdy zdaje sobie sprawę, że w przypadku większości postępowań sądowych najważniejszym dowodem, przesądzającym o samej zasadności oraz wysokości roszczenia, jest dowód z opinii biegłego. To w rzeczywistości nie sąd, a biegły zadecyduje np. czy upadek spowodowany był zły stanem nawierzchni, czy usterka w samochodzie wynikła z działań lub zaniechań producenta, ile powinien kosztować remont domu lub czy przedstawione przez powoda wyliczenia szkody są poprawne. Sam brak opinii biegłego, gdy zdaniem sądu była niezbędna, powoduje oddalenie powództwa z powodu niewykazania zasadności lub też konkretnej wysokości roszczenia. Sąd co do zasady jest związany opinią biegłego i traktuje ją, jako usprawiedliwienie podjętej na jej podstawie decyzji. Niestety najgorsze w tym wszystkim jest to, że poziom biegłych sądowych w przeważającej większości przypadków jest niski, co przekłada się bezpośrednio na niesprawiedliwe wyroki. Sądy przyczyniają się do takiego stanu, ponieważ m. in. (i) niechętnie zmierzają do usunięcia błędów rażąco wadliwych opinii, (ii) wynagradzają biegłych za sporządzenie rażąco błędnych opinii pomimo składania słusznych zażaleń przez strony na takie czynności oraz (iii) nie eliminują skompromitowanych biegłych z list biegłych sądowych. Sytuacje trochę ratują opinię instytutów naukowych, ale sądy nie zawsze chcą skorzystać z ich wiedzy i doświadczenia, no i niestety opinie takie również nie zawsze odpowiadają w pełni powagi analizowanego sporu. Problem po wielu latach został dostrzeżony i obecnie trwają prace legislacyjne, mające na celu wyeliminowanie tych niezmiernie niebezpiecznych dla systemu sprawiedliwości nieprawidłowości.

Zapominając o praktyce, a skupiając się pokrótce na aspektach prawnych czynności z udziałem biegłego, chciałbym zwrócić uwagę, że:

  1. „w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd po wysłuchaniu wniosków stron co do liczby biegłych i ich wyboru może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia ich opinii” – art. 278 § 1 kodeksu postępowania cywilnego;
  2. opinią biegłego jest wyłącznie opinia sporządzona przez osobę wyznaczoną przez sąd. Nie może być traktowana, jako dowód w postępowaniu, opinia biegłego sporządzona na polecenie strony i złożona do akt sądowych. Prywatne ekspertyzy opracowywane na zlecenie stron, przed postępowaniem lub w jego toku, należy traktować jako wyjaśnienie stanowiące poparcie, z uwzględnieniem wiadomości specjalnych, stanowiska stron;
  3. biegły może być powołany przez sąd z listy biegłych sądowych (stałych) lub spośród innych bezstronnych osób posiadających odpowiednie kwalifikacje (biegły ad hoc);
  4. dopuszczenie dowodu z opinii biegłego powinno nastąpić w chwili, gdy już został zgromadzony materiał faktyczny umożliwiający biegłemu wydanie opinii. Gruntowne przemyślenie przez sędziego sprawy i rozważenie zebranego w niej materiału jest warunkiem jasnego skonkretyzowania nasuwających się wątpliwości i precyzyjnego sformułowania pytań skierowanych do biegłego;
  5. zadaniem biegłego nie jest ustalenie stanu faktycznego sprawy, lecz naświetlenie i umożliwienie wyjaśnienia przez sąd okoliczności z punktu widzenia posiadanych przez biegłego wiadomości specjalnych przy uwzględnieniu zebranego i udostępnionego mu materiału sprawy;
  6. za niedopuszczalne uznaje się przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego w celu ustalenia obowiązującego stanu prawnego oraz zasad stosowania i wykładni obowiązujących przepisów prawa;
  7. w każdym wypadku uznania opinii biegłego za niedostateczną sąd w pierwszej kolejności zażąda wyjaśnienia, a następnie w razie potrzeby zażąda dodatkowej opinii od tych samych lub innych biegłych. Po przedstawieniu opinii przez biegłego sąd może zażądać ustnego wyjaśnienia opinii złożonej na piśmie;
  8. wnioski biegłego wyrażone w opinii co do zasady powinny być jednoznaczne i stanowcze. Jeżeli jednak ze względu na nieustalenie wszystkich istotnych okoliczności faktycznych albo ze względu na aktualny stan wiedzy przedstawienie kategorycznego stanowiska jest niemożliwe, biegły winien wskazać stopień prawdopodobieństwa;
  9. sąd musi znać przesłanki, które doprowadziły do wydania opinii. Brak fachowego uzasadnienia wniosków końcowych uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej;
  10. samo niezadowolenie strony z treści opinii nie uzasadnia przeprowadzenia kolejnego takiego dowodu. Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinią biegłego zostały przekonane również strony;
  11. dowód z opinii biegłego podlega takiej samej ocenie sądu, jak pozostały materiał. Zważywszy jednak na specyfikę tego dowodu, jego ocena, to ocena wartości zawartego w niej rozumowania, a zatem kontrola sądu dokonywana jest z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania, stopnia zaufania do wiedzy biegłego, fachowości, rzetelności i logiczności. Kryteria oceny opinii biegłych stanowią zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania oraz stopień staranności wyrażonych w niej wniosków.

Biorąc pod uwagę powyższe, z pełnym przekonaniem i stanowczo muszę stwierdzić, że tylko pomoc wykwalifikowanego prawnika pozwoli należycie zabezpieczyć interesy w postępowaniu sądowym, obejmującym dowód z opinii biegłego. Kwestia ta jest tym bardziej istotna, że w mojej ocenie nie biegły sądowy, a Skarb Państwa (reprezentowany przez prezesa sądu, na którego zlecenie działał biegły) ponosi odpowiedzialność cywilną za wszelkie czynności podejmowane przez biegłego w celu wykonania postanowienia sądu o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego, jak również za wszelkie skutki wykorzystania sporządzonej przez biegłego w tym celu opinii. Analizując literaturę prawniczą można skonstatować, że szanse na wygranie takiego procesu przeciwko Skarbowi Państwa są czysto iluzoryczne.

Tagi

Facebook
Twitter
Pinterest
LinkedIn
Grzegorz Kantecki

Grzegorz Kantecki

Radca prawny oraz licencjonowany doradca restrukturyzacyjny.
+48 793 917 771
grzegorz@kantecki.pl

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

14 + trzynaście =