Środki ochrony roślin należą do substancji chemicznych, których niewłaściwe stosowanie może być niebezpieczne dla otoczenia. Jak wskazano w art. 55 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin („Rozporządzenie 1107/2009”), środki ochrony roślin muszą być stosowane właściwie. Właściwe stosowanie obejmuje stosowanie zasad dobrej praktyki ochrony roślin i spełnianie warunków ustanowionych zgodnie z:
- treścią zezwolenia na wprowadzenie środka ochrony roślin do obrotu podaną na etykiecie;
- przepisami Dyrektywy 2009/128/WE, a w szczególności z ogólnymi zasadami integrowanej ochrony roślin.
Zasady bezpieczeństwa przy stosowaniu środków ochrony roślin
W ustawie o środkach ochrony roślin generalna zasada stosowania środków ochrony roślin wyrażona jest w art. 35 ust. 1. Wskazano tam, że środki ochrony roślin należy stosować w taki sposób, aby nie stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt ani dla środowiska, w tym przeciwdziałać zniesieniu środków ochrony roślin na obszary i obiekty niebędące celem zabiegu z zastosowaniem tych środków oraz planować stosowanie środków ochrony roślin z uwzględnieniem okresu, w którym na obszarze objętym zabiegiem będą przebywać ludzie.
Stosowanie środków ochrony roślin na terenach szczególnych
Artykuł 36 ust. 1 ustawy o środkach ochrony roślin wprowadza zakaz stosowania środków ochrony roślin, które zostały zgodnie z przepisami Rozporządzenia CLP zaklasyfikowane jako stwarzające zagrożenie dla zdrowia człowieka, na terenach placów zabaw, żłobków, przedszkoli, szkół podstawowych, szpitali, stref ochronnych „A” wydzielonych na obszarach uzdrowisk lub obszarach ochrony uzdrowiskowej w rozumieniu przepisów o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych.
Wyjątki od zakazu stosowania niebezpiecznych środków ochrony roślin
Wyjątek od tego zakazu został opisany w ust. 2. Jest to uprawnienie wojewódzkiego inspektora do zezwolenia, w drodze decyzji, na zastosowanie tej grupy środków ochrony roślin na powyższych terenach w przypadku:
- wystąpienia organizmów kwarantannowych;
- zagrożenia przez organizmy szkodliwe pomników przyrody lub zespołów przyrodniczo-krajobrazowych w rozumieniu przepisów o ochronie przyrody;
- stwierdzenia występowania roślin stwarzających zagrożenie dla zdrowia ludzi;
- wystąpienia organizmów szkodliwych dla roślin lub produktów roślinnych, których zwalczenie metodami niechemicznymi jest nieuzasadnione ekonomicznie lub nieskuteczne.
Zakazy dotyczące użytkowników nieprofesjonalnych
Ustawodawca wprowadził w art. 36 ust. 4 ustawy o środkach ochrony roślin zakaz dotyczący tylko użytkowników nieprofesjonalnych (zakaz stosowania środków ochrony roślin przeznaczonych tylko dla użytkowników profesjonalnych), których wiedza i doświadczenie w stosowaniu środków ochrony roślin z definicji powinna być znacznie mniejsza. Osoby takie nie mogą stosować w formie:
- oprysku;
- fumigacji; a także wykorzystywać do zaprawiania nasion środków ochrony roślin zaklasyfikowanych zgodnie z przepisami Rozporządzenia CLP do co najmniej jednej z poniższych klas i kategorii zagrożenia:
- toksyczność ostra kategoria 1, 2 i 3;
- działanie rakotwórcze;
- działanie mutagenne;
- działanie szkodliwe na rozrodczość;
- działanie toksyczne na narządy docelowe po narażeniu jednorazowym (STOT SE) kategoria 1;
- działanie toksyczne na narządy docelowe po narażeniu powtarzanym (STOT RE) kategoria 1.
Zasady dotyczące zaprawiania materiału siewnego
W art. 43 ustawy o środkach ochrony roślin sformułowano kategoryczny nakaz, żeby materiał siewny zaprawiony środkiem ochrony roślin był używany wyłącznie do siewu lub sadzenia. Przepis ten ma na celu zapobieżenie niebezpieczeństwom, jakie mogą być związane ze spożyciem lub przeznaczeniem na cele paszowe zaprawionego materiału siewnego (nasion).
Warunki stosowania środków ochrony roślin na terenie otwartym
Szczegółowe zasady stosowania środków ochrony roślin zostały opisane w rozporządzeniach Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie warunków stosowania środków ochrony roślin z dnia 31 marca 2014 r. Rozporządzenie w sprawie warunków stosowania środków ochrony roślin precyzuje, że środki ochrony roślin stosuje się na terenie otwartym przy użyciu:
- sprzętu naziemnego w odległości co najmniej 20 m od pasiek;
- opryskiwaczy ciągnikowych i samobieżnych polowych lub sadowniczych w odległości co najmniej 3 m od krawędzi jezdni dróg publicznych, z wyłączeniem dróg publicznych zaliczanych do kategorii dróg gminnych oraz powiatowych;
- opryskiwaczy ciągnikowych i samobieżnych sadowniczych w odległości co najmniej 3 m od zbiorników i cieków wodnych oraz terenów nieużytkowanych rolniczo, innych niż będące celem zabiegu z zastosowaniem środków ochrony roślin;
- opryskiwaczy ciągnikowych i samobieżnych polowych w odległości co najmniej 1 m od zbiorników i cieków wodnych oraz terenów nieużytkowanych rolniczo, innych niż będące celem zabiegu z zastosowaniem środków ochrony roślin;
Przygotowanie środków ochrony roślin do zastosowania
Przygotowanie środków ochrony roślin do zastosowania przez sporządzenie cieczy użytkowej odbywa się:
- w sposób ograniczający ryzyko skażenia:
- wód powierzchniowych i podziemnych w rozumieniu przepisów Prawa wodnego,
- gruntu, w tym na skutek wycieku lub przesiąkania środków ochrony roślin w głąb profilu glebowego;
- w odległości nie mniejszej niż 20 m od studni, ujęć wody oraz zbiorników i cieków wodnych – w przypadku sporządzania cieczy użytkowej z zastosowaniem środków ochrony roślin przeznaczonych dla użytkowników profesjonalnych.
Postępowanie z resztkami cieczy użytkowej po zabiegu
Z resztkami cieczy użytkowej po zabiegu z zastosowaniem środków ochrony roślin należy postępować w sposób ograniczający ryzyko skażenia wód powierzchniowych i podziemnych w rozumieniu przepisów Prawa wodnego oraz gruntu, przy czym resztki cieczy użytkowej po zabiegu z zastosowaniem środków ochrony roślin przeznaczonych dla użytkowników profesjonalnych należy:
- zużyć po uprzednim rozcieńczeniu na powierzchni, na której przeprowadzono zabieg, w miejscu, w którym zastosowano środek ochrony roślin w mniejszej ilości, jeżeli jest to możliwe; lub
- unieszkodliwić z wykorzystaniem rozwiązań technicznych zapewniających biologiczną degradację substancji czynnych środków ochrony roślin; lub
- unieszkodliwić w inny sposób zgodny z przepisami o odpadach.
Zasady integrowanej ochrony roślin
Ustawa nakłada na profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin obowiązek wdrażania zasad integrowanej ochrony roślin. Profesjonalni użytkownicy środków ochrony roślin, są obowiązani prowadzić stosowne działania związane z dokumentowaniem zabiegów.
Jeśli masz pytania dotyczące stosowania środków ochrony roślin lub potrzebujesz porady prawnej w tym zakresie, skontaktuj się z nami – Kancelaria radcy prawnego w Warszawie, nasi eksperci pomogą Ci w zrozumieniu przepisów, a także doradzą, jak skutecznie i zgodnie z prawem chronić Twoje uprawy.
Sprawdź również: Sprzedaż środków ochrony roślin bez zezwolenia – jakie ma konsekwencje?
