Administracyjna kara pieniężna (zw. również opłatą sankcyjną) stanowi bardzo surowy i efektywny instrument karania za niewykonanie określonych obowiązków typu administracyjnego. W zakresie wymierzenia tego rodzaju kary nie jest istotna wina sprawcy.
Instytucja kary pieniężnej stanowi zagadnienie interdyscyplinarne, wspólne prawu karnemu i administracyjnemu. Interdyscyplinarność mechanizmu karania oznacza, że represyjne sankcje administracyjne należą do szerszej kategorii prawa represyjnego, odpowiadającego autonomicznemu konstytucyjnemu pojęciu „postępowania karnego” występującemu w art. 42 Konstytucji.
Przyczyny wzrostu administracyjnych kar pieniężnych
Rozszerzanie się kompetencji sankcyjnych i wymierzanie przez organy administracji publicznej pieniężnych sankcji i kar administracyjnych jest rezultatem:
- Wzrostu państwa administracyjnego
- Tendencji w kierunku depenalizacji odpowiedzialności prawnej
Zgodnie z definicją, przez administracyjną karę pieniężną rozumie się określoną w ustawie sankcję o charakterze pieniężnym, nakładaną przez organ administracji publicznej, w drodze decyzji, w następstwie naruszenia prawa polegającego na:
- Niedopełnieniu obowiązku
- Naruszeniu zakazu ciążącego na osobie fizycznej, osobie prawnej lub jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej – art. 189b kodeksu postępowania administracyjnego.
Szczegóły regulacji
Szczegóły administracyjnej kary pieniężnej zwykle opisane są w ustawie, którą te przepisy mają chronić – wzmacniać jej przestrzeganie. W sprawach nieuregulowanych w tych ustawach stosuje się postanowienia Działu IVA kodeksu postępowania administracyjnego – z wyjątkiem publicznych kar naliczanych na podstawie przepisów o:
- Postępowaniu w sprawach o wykroczenia
- Odpowiedzialności dyscyplinarnej
- Porządkowej
- Naruszeniu dyscypliny finansów publicznych
Tymi sprawami nieuregulowanymi mogą być np.:
- Przesłanki wymiaru administracyjnej kary pieniężnej
- Zasady odstąpienia od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej lub udzielenia pouczenia
- Terminy przedawnienia nakładania administracyjnej kary pieniężnej
- Terminy przedawnienia egzekucji administracyjnej kary pieniężnej
- Odsetki od zaległej administracyjnej kary pieniężnej
- Udzielanie ulg w wykonaniu administracyjnej kary pieniężnej
Zasady wymiaru administracyjnej kary pieniężnej
Ważną informacją jest uregulowana w art. 189c KPA zasada, że jeżeli w czasie wydawania decyzji w sprawie administracyjnej kary pieniężnej obowiązuje ustawa inna niż w czasie naruszenia prawa, w następstwie którego ma być nałożona kara, stosuje się:
- Ustawę nową, jeśli jest ona korzystniejsza
- Ustawę obowiązującą poprzednio, jeżeli jest ona względniejsza dla strony
Kryteria brane pod uwagę przy wymierzaniu kary
Wymierzając administracyjną karę pieniężną, organ administracji publicznej bierze pod uwagę:
- Wagę i okoliczności naruszenia prawa
- Częstotliwość niedopełniania obowiązku
- Uprzednie ukaranie za to samo zachowanie
- Stopień przyczynienia się strony do powstania naruszenia prawa
- Działania podjęte przez stronę dobrowolnie w celu uniknięcia skutków naruszenia prawa
- Wysokość korzyści, którą strona osiągnęła, lub straty, której uniknęła
- Warunki osobiste strony, na którą administracyjna kara pieniężna jest nakładana
Okoliczności odstąpienia od nałożenia kary
Organ administracji publicznej, w drodze decyzji, odstępuje od nałożenia administracyjnej kary pieniężnej i poprzestaje na pouczeniu, jeżeli:
- Waga naruszenia prawa jest znikoma, a strona zaprzestała naruszania prawa
- Za to samo zachowanie prawomocną decyzją na stronę została uprzednio nałożona administracyjna kara pieniężna
W przypadkach innych niż wymienione powyżej organ administracji publicznej może wyznaczyć stronie termin do przedstawienia dowodów potwierdzających:
- Usunięcie naruszenia prawa
- Powiadomienie właściwych podmiotów o stwierdzonym naruszeniu prawa
Terminy przedawnienia i egzekucji
Administracyjna kara pieniężna nie może zostać nałożona, jeżeli upłynęło pięć lat od dnia naruszenia prawa. Bieg terminu przedawnienia nałożenia administracyjnej kary pieniężnej nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu m.in. z dniem wniesienia środka zaskarżenia do sądu administracyjnego.
Zaległości i odsetki
Zaległą administracyjną karą pieniężną jest kara niezapłacona w terminie. Od zaległej administracyjnej kary pieniężnej nalicza się odsetki za zwłokę w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych.
Zwalczanie administracyjnych kar pieniężnych
Zwalczanie decyzji o wymierzeniu administracyjnej kary pieniężnej jest działaniem skomplikowanym i wymagającym wiedzy oraz doświadczenia. Kancelaria posiada unikatowe doświadczenie w zakresie zwalczania opłat sankcyjnych.
Kary finansowe nakładane przez organy administracyjne mogą być naprawdę dotkliwe. Jednak należy pamiętać, że administracyjne sankcje pieniężne można podważać, odwołując się od wydanej decyzji. Warto swoją sprawę skonsultować z doświadczonym prawnikiem. Skontaktuj się z ekspertem! Kancelaria radcy prawnego w Warszawie jest do twojej dyspozycji.